Gilmore Girls & food

Gilmore Girls: A Year in the Life
Netflix Originals
4 afleveringen, plus trailer

Een essay over de bijdrage van de Gilmore Girls serie op de food narrative.

Zien eten doet eten… Naar aanleiding van de door Netflix uitgebrachte nieuwe afleveringen van de populaire serie Gilmore Girls kwamen de volgende vragen bij mij op:

‘Op welke manier draagt deze serie bij aan de food narrative? En heeft deze serie haar positie ten opzichte van food gehandhaafd of aangepast na een tussenperiode van tien jaar?’

LORELAI: Please, Luke. Please, please, please.
 LUKE: How many cups have you had this morning?
 LORELAI: None.
 LUKE: Plus...
 LORELAI: Five, but yours is better.
 LUKE: You have a problem.
 LORELAI: Yes, I do (Luke schenkt haar lege kop koffie vol).
 LUKE: Junkie.
 LORELAI: Angel. You’ve got wings, baby.

De serie
Gilmore Girls. In het fictieve dorp Stars Hollow in Connecticut woont Lorelai Victoria Gilmore (Lauren Graham), de opstandige en eigenwijze dochter van twee rijke republikeinen. Toen Lorelei zestien jaar oud was kreeg ze haar dochter, Lorelai Leigh (Alexis Bledel), die Rory genoemd wordt. De serie draait om de band tussen moeder en dochter, om vriendschappen, liefde en om FOOD!

Alles in deze serie draait om eten. Al in het eerste shot van de eerste aflevering, waarin we via een lange cameratake kennismaken met Lorelei, Stars Hollow en Lukes Diner. Op de ramen van Luke’s Diner staan in grote reclameletters de woorden ‘Good’ en ‘Food’. Deze woorden zijn duidelijk in beeld. De toon is gezet en food zal zeven seizoenen lang een belangrijke rol spelen in alle afleveringen. Van Lorelei’s eerste scène, die draait om haar koffieverslaving (zie hierboven), tot de laatste scène van de serie, waarin Lorelai afscheid neemt van Rory in gepaste stijl: om half zes in de morgen bestellen ze een ‘over-de-top’ ontbijt in de Diner van Luke. Kenmerkend voor de eetgewoonten van moeder en dochter: ze eten waar ze zin in hebben (maar komen door de jaren heen praktisch geen kilo aan;-)). De serie trok gemiddeld tussen de 400.000 en 500.000 kijkers. Zeven seizoenen lang. Aan de wereld van Stars Hollow leek geen einde te komen.

Gilmore Girls – Start: 5 oktober 2000 • Einde: 15 mei 2007 • Afleveringen 153

De serie leent zich voor onderzoek. Vooral omdat deze een periode van zeven jaar beslaat, waarin de karakters zich op een rustige manier ontwikkelen en waarin de context slechts minimaal verandert. De serie blijft zich hoofdzakelijk afspelen in Stars Hollow. Daarnaast komen een aantal plekken geregeld terug: Hartford – waar Lorelai’s ouders wonen, Chilton Preparatory School en later zijn beelden van de Universiteitscampus Yale te zien waar Rory gaat studeren. Soms zijn er trips buiten Stars Hollow. In seizoen zeven gaat Lorelei met Rory’s vader naar Parijs. De aflevering is doorspekt met beelden van Parijs, maar de scènes waarin Lorelai en Christopher door de straten van Parijs lopen zijn zeldzaam (en waarschijnlijk niet eens opgenomen in Parijs). Het uitzicht op de Eiffeltoren tijdens het etentje doet erg aan als decor. Het grootste deel van de tijd in Parijs zijn ze in het hotel en de focus van het verhaal blijft op de conversaties tussen Christopher en Lorelai en niet op de locatie. De positionering van de hoofdpersonen binnen een context van omgevingsfactoren blijft beperkt tot het benoemen van de locaties, waardoor de aandacht voor de relaties tussen de hoofdpersonen de meeste aandacht blijft opeisen. Dat maakt deze serie een geliefd onderwerp voor onderzoek naar de populariteit, het taalgebruik en de invloed van de serie op jonge vrouwen. Van politics of identity, popular culture en gender studies tot het plaatsen van de serie in een feministisch spectrum. Er zijn diverse voorbeelden van media studies die zich hebben gewijd aan het ontleden van de kracht van de serie.

Stars Hollow: foodieheaven
In een tijd waarin weinig tot geen aandacht was voor eten op televisie en zeker niet in sitcoms en televisieseries, stond eten in de spotlights in de serie over Stars Hollow. Ten opzichte van andere sitcoms en series wordt in Gilmore Girls relatief veel aandacht besteed aan praten over voedsel en er komt veel eten in beeld. Hoewel er niet altijd wordt gegeten van het in beeld gebrachte eten, blijft de indruk achter dat de levens van Lorelai en Rory draaien om relaties en food. De locaties in het stadje waar de verhaallijnen zich ontvouwen:

• In Lukes Diner (goed voor Amerikaans fastfood, koffie, donuts, pancakes en natuurlijk nacho’s met kaas).

• In de keuken van de Independence Inn en later de Dragonfly Inn, waar chef-kok Sookie de septer zwaait. Sookie (Melissa McCarthy), een chaotische maar perfectionistische chef-kok, draagt haar liefde voor koken uit in de serie. Al in de eerste aflevering maken we kennis met haar gedrevenheid en perfectionisme in haar creatie van de perfecte ‘perziksaus’. Hoe groot de chaos of druk ook is, de creatie van haar voedsel staat op de eerste plaats. In combinatie met Lorelai’s organisatorische talenten is het stel in perfecte balans. Als goede vrienden, collega’s en later als mede-eigenaren van de Dragonfly Inn.

• De Koreaanse keuken van Rory’s vriendin Lane (Keiko Agena), als tegenpool van de Amerikaanse junkfood cultuur. Lane’s moeder hamert op gezond eten en schotelt geregeld onappetijtelijk klinkende maaltijden voor. Rory schuift Lane vaak stiekem het begeerde, door Lane’s moeder verboden, junkfood toe.

• Al’s Pancake World is een restaurant in Stars Hollow. Na het eerste of tweede jaar verwisselt Al de pannenkoeken voor andere internationale gerechten. Lorelai en Rory eten hier minder vaak dan ze eten bij Luke’s. Ze bestellen hier vooral heel veel Chinees. Hoewel het restaurant en Al nooit worden gezien in de show, worden Al en zijn restaurant vaak genoemd.

• Doose is de supermarkt in Stars Hollow. Rory en Lorelai en andere dorpelingen doen er vaak boodschappen. Het bedrijf is in handen van Taylor Doose, de burgemeester van de stad. Doose is een locatie waar veel scènes worden gespeeld. Dean Forester (Rory’s eerste vriendje) krijgt er een baan op advies van Miss Patty. Dit veroorzaakt complicaties voor Rory, wanneer het stel uit elkaar gaat in het eerste seizoen, omdat Rory er niet meer durft te winkelen. Kirk (een excentriek figuur in het kleine stadje en vriend van de familie) werkt er ook voor een korte periode. Miss Patty, een van de meest trouwe klanten van de winkel, wordt door Kirk op haar vingers getikt als ze in de winkel verpakkingen openmaakt om de producten te proeven.

• Weston Bakery is de bakkerij van Stars Hollow: 32 verschillende soorten pie, cakes, scones, muffins, koffie, thee en warme chocolade.

• Antonioli’s Restaurant en Pizzeria wordt vaak gezien in voorbijganger-shots van Stars Hollow en is de pizzeria waar Lorelai en Rory vele pizza’s bestellen.

• De ‘Taylor’s Old Fashioned Soda Shoppe’ (ook) van Taylor Doose (goed voor snoep, milkshakes, warme chocolademelk en Ice Cream Soda). Taylor’s Old Fashion Soda Shoppe ligt naast Luke’s Diner in Stars Hollow en verkoopt allerlei ouderwetse soorten frisdranken. Het wordt gerund door Taylor Doose, wethouder en eigenaar van de supermarkt Doose. Ook al is het pal naast Luke’s Diner, die veel in de serie in beeld wordt gebracht en waar zich vele scènes afspelen, komt de Soda Shoppe niet vaak in beeld. Luke is eigenaar van het gebouw.

Naast deze locaties in Stars Hollow, speelt eten ook vaak een rol op andere, minder voor de hand liggende plekken. Bij filmvertoningen in de Black-White-Read Bookstore eten bezoekers vaak zelf meegebracht eten. Ook wanneer er wordt aangegeven dat dat toch echt tegen de regels in gaat blijft iedereen eten. Feesten en evenementen op het centrale plein midden in Stars Hollow gaan bijna altijd samen met eetkraampjes of door het stadje georganiseerde ‘bring your own’ gerechten waarvan iedereen kan mee eten. Eten en delen.

Eten speelt een rol tijdens de (verplichte) etentjes in Hartford bij Lorelai’s ouders Richard (Edward Herrmann) en Emily Gilmore (Kelly Bishop). Lorelai’s moeizame relatie met haar ouders heeft gezorgd voor een breuk. Wanneer Lorelai aanklopt bij haar ouders voor financiële hulp om haar dochter Rory naar een betere school te sturen, grijpt Emily Gilmore deze kans aan om een nieuwe band op te bouwen met haar dochter en kleindochter. Lorelai ziet dit vooral als ongewilde inmenging, maar gaat akkoord met het voorstel van Emily: elke vrijdagavond familiediner. De vrijdagavondetentjes zijn opvallend stijf en in eerste instantie kil. Er wordt gegeten aan een mooi gedekte tafel, eten wordt gebracht door de bediening en bestaat uit typisch ‘upperclass voedsel’ (lam, champagne, gratins, etc).

De boodschap van eten in de serie
Voedsel wordt in de serie getransformeerd tot onderdeel van Lorelai’s vrijheidstrijd. Hoe vrijer, hoe makkelijker en overvloediger de keuze in eten. Hoe relaxter, hoe meer junkfood-achtig. Hoe hooghartiger en strenger, hoe deftiger en verantwoorder. Eten staat centraal omdat het een transportmiddel is van gevoelens en onderliggende verhoudingen. Het vertelt zijn eigen verhaal. Kunnen kiezen uit een waslijst gerechten in Luke’s diner staat symbool voor het zich niet hoeven te beperken tot een keuze (en daarmee zich niet te hoeven binden, want daar is Lorelai niet goed toe in staat), de gezonde en strenge (macrobiotische) gerechten van Lan’es moeder Mrs. Kim geven onderdrukking en controle weer. Lane’s hang naar junkfood staat symbool voor haar verlangen naar meer vrijheid. De etentjes bij de ouders van Lorelai zijn een elitaire aangelegenheid en verbeelden de stijd tussen de klassen. Upper class v.s. American middle class. Doordat Lorelai zich heeft losgevochten uit dit milieu en zich meer thuisvoelt in de middenklasse, lijkt haar fixatie op junkfood de verbeelding te zijn van haar rechtvaardigheidsgevoel en kracht om zelf te kiezen. Eten en praten over eten vervult een grote rol van troost in deze serie. Zeker wanneer liefdesrelaties op de klippen lopen (bakken ijs en bergen Chinese-afhaal).

Netflix afleveringen
Nu er na jaren een aankondiging was van nieuwe afleveringen vroeg ik mij af of de rol van eten een centrale rol zou blijven spelen. Al in de trailer met aankondiging van de vier nieuwe afleveringen (winter, spring, summer en fall) werd duidelijk dat die rol misschien nog wel groter is geworden. “Did we order Chinese, Greek and Italian food last night?” (Lorelai) – “And hotdogs” (Rory). “Ugg, last nigt’s a blurr.” (Lorelai). De openingsscène van de trailer waarin direct weer wordt gezinspeeld op de vrijzinnige, ‘niet gebonden aan keuze’-achtige aanpak van de Gilmore Girls. Praten over eten blijft een manier om vrijheid te benadrukken, maar daarnaast blijft ook de contradictie van deze serie overeind. De overvloed aan verhalend praten over eten staat namelijk in contrast met de daadwerkelijke handeling van eten zelf. Los van de vele koppen koffie die vaak worden vastgehouden en glazen sterke drank die achterover worden geslagen, wordt er nauwelijks echt gegeten. Soms zien we Rory met haar vork prikkend in haar eten bij haar grootouders of tijdens etentjes met Logan (een van de weinige personages die vaak wel eet) en hier en daar neemt iemand een hap van een donut of een sandwich, maar daar blijft het bij. Zelfs bij Luke’s diner wordt er vaak niet echt gegeten terwijl er wel borden vol hamburgers en French Fries op tafel staan. In de openingsscène van de trailer van de vier nieuwe afleveringen neemt Rory een klein hapje van een cracker terwijl ze de afgelopen avond doorneemt waarop, afgaande op de conversatie, heel veel is gegeten. Business as usual dus, maar de tijdgeest heeft toch wat vat op Lorelai en Rory gekregen. Wanneer Luke roept: “But you’re eating Taco’s.” Reageert Lorelai met: “they are organic”. Een duidelijke knipoog naar het huidige klimaat van verantwoord en gezond eten, iets wat in de eerdere afleveringen nooit een rol speelde. En in ‘Winter’ wordt duidelijk dat Sookie is vertrokken om te werken voor chef-kok Dan Barber, waardoor de fictieve wereld van Stars Hollow ineens verbonden wordt met de Amerikaanse Michelinsterrenchef van restaurant Blue Hill. Foodies die de serie bekijken, worden op hun wenken bediend: dat Sookie het heeft gemaakt en werkt bij Dan Barber, de chef-kok van het (in het echte leven) beroemde restaurant Blue Hill Farm verbindt de fictie met realiteit.

‘Op welke manier draagt deze serie bij aan de food narrative? En heeft deze serie haar positie ten opzichte van food gehandhaafd of aangepast na een tussenperiode van tien jaar?’

In de vier nieuwe afleveringen pakken Lorelai en Rory eigenlijk de draad weer op en is de fictieve wereld van Stars Hollow vertrouwd terrein voor iedereen die de serie eerder keek. De manier van praten, het roddelen over de andere bewoners en de altijd terugkerende thema’s van relaties, liefde en de relatie tussen moeder en dochter zijn een voortzetting van de zeven voorgaande seizoenen. Om terug te komen op mijn vraag in hoeverre deze serie heeft bijgedragen aan de food narrative, wil ik de serie vooral plaatsen binnen de context van de opkomende aandacht voor FOOD in andere programma’s op televisie. Terwijl de Engelse BBC al eind jaren ‘90 begon met het uitzenden van het kookprogramma van Jamie Oliver (The naked chef), begonnen andere Europese landen en Amerika pas later met het uitzenden van programma’s over eten en koken. De afgelopen jaren is eten een steeds grotere rol gaan spelen in entertainmentprogramma’s als Masterchef, Topchef, Oorlog in de Keuken, in Nederland in programma’s als Wie is de Chef? en op speciale zenders als 24Kitchen. De aandacht voor FOOD is de afgelopen jaren alleen maar groter geworden. In dat opzicht was de serie Gilmore Girls haar tijd vooruit. De aandacht voor praten over eten is later door de opkomende foodbloggersscene overgenomen. De manier waarop eten centraal stond in de serie heeft een aandachtsveld gecreëerd. Een overfocus op eten is niet langer vreemd, maar ‘a way of life’. De nooit eindigende aandacht voor eten is ook hand in hand gegaan met het vervallen van de geijkte eetmomenten die vroeger vorm gaven aan de dag. Ontbijt, lunch en diner worden steeds vaker vervangen door kleine eetmomenten verspreidt over de dag. Ontbijten kan op steeds meer plekken de hele dag en door de 24 uurs economie is diner ook steeds vaker, steeds later mogelijk. De grenzen omtrend vaste eetpatronen vervagen en in dat opzicht liep de serie vooruit op de feiten. In Gilmore Girls werd gegeten wanneer de hoofdpersonen zin hadden. De verplichte etentjes op vrijdagavond waren een uitzondering op de niet aan tijd gebonden eetmomenten van moeder en dochter. Wanneer zij ‘s nachts niet kunnen slapen en tegelijk in de keuken belanden eten ze samen ijs en wanneer Lorelai in Parijs rondloopt met Christopher zijn ze ‘s nachts opzoek naar een sandwich om Lorelai’s honger te stillen. Takeaways uitproberen en het telkens op een andere manier beschrijven van bepaalde gerechten en daarmee waarde geven aan gerechten en het verbinden van de keuze voor FOOD aan gevoel is eigenlijk een voorbode geweest voor de opkomst van de foodbloggersscene. In die zin heeft Gilmore Girls een grote bijdrage geleverd aan de food narrative.

Op de vraag of deze serie haar positie ten opzichte van food heeft gehandhaafd of aangepast na een tussenperiode van tien jaar, wil ik ook graag naar de context verwijzen. Toen de serie in 2007 na seizoen 7 eindigde was de foodbloggersscene net in opkomst. Nu, tien jaar later, is er veel meer aandacht voor eten dan toen de serie stopte. Wat direct opvalt in de vier nieuwe afleveringen, is de crossover tussen fictie en realiteit (door de scène over Sookie en Dan Barber). Interessant is het gegeven dat deze vier afleveringen worden uitgegeven door Netflix, een partij die over het algemeen veel aandacht heeft voor FOOD programma’s. Netflix heeft zelf een aflevering over chef Dan Barber gemaakt in de serie ‘Chefs Table’. Een interessante kruisbestuiving. Wanneer Sookie in de keuken werkt aan een taart voor de bruiloft van Lorelai en per ongeluk de inhoud van een tube glazuur door de keuken spuit, roept Sookie: “That was pornographic”. Sookie brengt hiermee het fenomeen ‘foodporn’ onder de aandacht. Deze term wordt in de foodscene gebruikt om de overfocus op de manier waarop gerechten eruit zien te omschrijven. Iets waar tien jaar geleden nog nauwelijks aandacht voor was. Daarnaast lijkt de openingsscène een verwijzing te zijn naar de nog grotere aandacht voor FOOD. Door de opsomming van alle verschillende gerechten die Lorelai en Rory de voorgaande avond hebben besteld, lijkt de serie te willen uitdragen: we’re back…bigger, better & more than ever…. Met de opmerking van Lorelai over ‘organic food’, laten ze zien aan te sluiten bij de trend om te letten op gezond en verantwoord eten. Aangezien het nog steeds om junkfood draait (het gesprek gaat over organic taco’s), blijft eten vooral de boodschapper voor Lorelai’s vrijheidsstrijd en laat ze zien dat ook de tand des tijds daar niets aan veranderd heeft, ook nu we tien jaar verder zijn. De serie blijft een feest van herkenning voor degene die de eerdere seizoenen heeft gekeken en voor foodies die praten over eten net zo belangrijk vinden als eten zelf.

Quotes uit de serie
Lorelai: If it was physically possible to make love to a hot beverage, this would be the one.

Luke: I gotta get back to stuffing my turkey.
Lorelai: Oh, honey, do you have time to do that and prep your Thanksgiving food?

“Gilmore Girls: The Lorelais’ First Day at Chilton (#1.2)” (2000)
Lorelai: Hey, what do you think of Luke? 
Rory: What do you mean? 
Lorelai: I mean, do you think he’s cute? 
Rory: Oh, no. No way. 
Lorelai: No way what? 
Rory: You cannot date Luke. 
Lorelai: I said nothing about dating Luke. 
Rory: If you date him, you’ll break up, and we’ll never be able to eat there again. 
Lorelai: I repeat, I said nothing about dating Luke. 
Rory: Date Al from Pancake World, his food stinks. 
Lorelai: I cannot believe what I’m hearing. Al’s food does not stink, Al stinks.

“Gilmore Girls: A Deep Fried Korean Thanksgiving (#3.9)” (2002)
Lorelai: Rory what are we if not the world’s champion eaters? 
Rory: It’s too much food. 
Lorelai: It’s not too much food. This is what we’ve been training for our whole lives. This is our destiny, this is our finest hour. 
Rory: Or final hour.

“Gilmore Girls: Luke Can See Her Face (#4.20)” (2004)
Luke: Maybe if you drank a little less coffee, you would make a little less lists. 
Lorelai: Oh, I can’t stop drinking the coffee. I stop drinking the coffee, I stop doing the standing, walking, and words putting into sentence doing. 
Luke: I’ll make you some coffee. 

Bronnen
http://www.imdb.com/title/tt0588112/quotes
http://gilmoregirls.wikia.com/wiki/Gilmorepedia
Netflix

Andere onderzoeken naar de serie:
Onderzoek van het Amerikaanse online vrouwenmagazine Bustle naar de dagelijkse uitgaven van de dames Gilmore: https://www.bustle.com/articles/158971-heres-how-much-it-costs-to-live-like-lorelai-gilmore-for-a-day-gilmore-girls-fans

Where Lorelai leads, we will follow! (Onderzoek)makelaar Trulia neemt de huizen in Stars Hollow onder de loep: https://www.trulia.com/blog/gilmore-girls-homes/

Het succes van Gilmore Girls: een filosofische duiding  door Martine Berenpas: http://tussenwoord.nl/succes-gilmore-girls-filosofische-duiding/

Artikel in Relevant Magazine: Feminism, Freedom and ‘The Gilmore Girls’
The deeper message behind the lives in Stars Hollow.
http://www.relevantmagazine.com/culture/tv/feminism-freedom-and-gilmore-girls

Lisa A. Davis over FEMINISM AND THE WOMEN OF STARS HOLLOW: THE GILMORE GIRLS: https://etd.ohiolink.edu/rws_etd/document/get/akron1276797081/inline